افتتاح مرکز سقط خودخواسته جنین در لهستان، چالشی علیه قوانین سخت‌گیرانه

زاگاه- صدها هزار نفر از آن‌ها در حالیکه پلاکاردهایی با نوشته‌هایی مانند «انقلاب یک رحم دارد» و «بدن من، انتخاب من» در دست داشتند، به خیابان‌های سراسر لهستان سرازیر شدند. در اواخر سال ۲۰۲۳، آن‌ها به انتخاب نخست‌وزیری کمک کردند که وعده داده بود تا قوانین سخت‌گیرانه در مورد سقط جنین در کشور را به‌سرعت اصلاح کند.

حالا و پس از بیش از یک‌سال از عملی نشدن وعده‌ها، فعالان حقوق سقط جنین در لهستان خود دست به کار شده‌اند و یک مرکز پایان بارداری را در نزدیکی یکی از مراکز قدرت در لهستان احداث کرده‌اند.

ناتالیا برونارچیک از سازمان غیردولتی Abortion Dream Team  می‌گوید: «می‌خواهیم این مکان در تریپ‌ادوایزر Tripadvisor ثبت شود تا به مردم بگوییم که حتماً باید اینجا را در ورشو ببینند!، زیرا این اولین مرکز سقط جنین در لهستان دموکراتیک است.»

این مرکز قرار است روز شنبه درهای خود را باز کند و برای افرادی که می‌خواهند سؤالات خود را مطرح کرده و درباره گزینه‌های سقط جنین مشورت  بگیرند، فضایی امن فراهم کند. هر تعامل متناسب با نیازهای مراجعه‌کنندگان خواهد بود: برخی با دریافت اطلاعات از آنجا خارج می‌شوند، برخی دیگر راهنمایی‌هایی در مورد نحوه تهیه قرص‌های سقط جنین دریافت خواهند کرد، و برخی نیز ممکن است این گزینه را داشته باشند که در مرکز بمانند و حمایت لازم را در حین مصرف قرص دریافت کنند.

این مرکز که در فاصله‌ای بسیار نزدیک به پارلمان و مقر ائتلاف مدنی حاکم قرار دارد، چالشی مستقیم علیه ممنوعیت تقریباً کامل سقط جنین در کشور محسوب می‌شود. ناتالیا برونارچیک می‌‎گوید: «این یک اقدام نمادین است. خیابان ویسکا مهم‌ترین خیابان در ورشو است که مهم‌ترین تصمیم‌ها در آنجا گرفته می‌شوند – و حالا اهمیت این خیابان در مورد سقط جنین هم خواهد بود!»

انعکاس ساختمان پارلمان لهستان روی پنجره‌‏های مرکز سقط جنین

هنوز مشخص نیست که مقامات چگونه واکنش نشان خواهند داد. در حالی که داشتن یا مصرف قرص‌های سقط جنین در لهستان غیرقانونی نیست، اما تهیه این داروها یا تسهیل دسترسی به آن‌ها جرم محسوب می‌شود و می‌تواند مجازاتی تا سه سال زندان در پی داشته باشد.

جاستینا ویدرژینسکا از گروه Abortion Dream Team – گروهی که مدت‌هاست به زنان لهستانی اطلاعات و حمایت لازم برای دسترسی به سقط جنین امن را ارائه می‌دهد، می‎‌گوید: «کاری که ما انجام می‌دهیم ممکن است غیرقانونی تلقی شود. اما این دولت به نیازهای زنان پاسخ نمی‌دهد. و این مسئله خطری برای سلامت و زندگی است. بنابراین، ما مجبوریم واکنش نشان دهیم و هیچ راه‌حلی جز  اینکه خودمان برای کمک به مردم اقدام کنیم، وجود ندارد.»

در آستانه انتخابات ۲۰۲۳، دونالد توسک، نخست‌وزیر کنونی، وعده داد که ائتلاف مدنی او طی ۱۰۰ روز پس از انتخاب شدن، قوانین مربوط به سقط جنین را آزادتر خواهد کرد.

بیش از ۵۰۰ روز بعد، ممنوعیت تقریباً کامل سقط جنین همچنان پابرجاست. در ماه اوت، توسک اذعان کرد که نتایج انتخابات به این معنا است که « اکثریت لازم» برای تغییر قوانین و قانونی کردن سقط جنین تا هفته دوازدهم بارداری وجود ندارد. حزب او بعدها اعلام کرد که تلاش‌ها برای تسهیل این قوانین پس از انتخابات ریاست‌جمهوری که قرار است در ماه مه برگزار شود، از سر گرفته خواهد شد.

با این حال، توسک جمله‌ای اضافه کرد که نشان می‌داد ممکن است شرایط تحت دولت او متفاوت باشد. او گفت: «تنها می‌توانم قول بدهم که در چارچوب قوانین موجود، هر کاری انجام خواهیم داد تا زنان کمتر رنج بکشند، سقط جنین تا حد امکان ایمن باشد و در مواردی که یک زن مجبور به اتخاذ چنین تصمیمی است، دسترسی به آن فراهم شود. همچنین افرادی که در کمک به زنان نقش دارند تحت تعقیب قرار نگیرند.»

اعضای گروه  Abortion Dream Team به سخنان او واکنش نشان داده و بلافاصله برنامه‌های خود را برای راه‌اندازی این مرکز اعلام کردند و یک کمپین تأمین مالی جمعی به راه انداختند.

چند ماه بعد، آنها در استانه تحقق خواسته‌شان هستند. چهار نیرو استخدام شده‌اند تا به هر کسی که وارد مرکز می‌شود مشاوره دهند. این خدمات رایگان خواهد بود و هزینه آن از طریق کمک‌های مالی و فروش محصولات در مرکز تأمین می‌شود.

برونارچیک می‏‌گوید: «می‌خواهیم به سیاستمداران نشان دهیم که تفاوت بین ما و آن‌ها این است که ما می‌خواهیم خدمات سقط جنین ارائه دهیم، اما آن‌ها نمی‌خواهند.» او افزود: «پس می‌خواهیم آن‌ها را به چالش بکشیم و نشان دهیم که کار اشتباهی انجام نمی‌دهیم. و فقط یک خواسته داریم: دست از تعقیب ما بردارید.»

این سازمان مدت‌هاست که با مسائل قانونی دست‌وپنجه نرم می‌کند. پس از سال‌ها دور زدن قانون و ارجاع زنانی که به دنبال سقط جنین بودند به سازمان‌های مستقر در خارج از کشور، در سال ۲۰۲۲ ویدرژینسکا به اولین فعال مدافع حق انتخاب در لهستان تبدیل شد که به دلیل نقض قانون تحت پیگرد قرار گرفت. او به دلیل دادن قرص‌های سقط جنین به یک زن باردار مورد اتهام قرار گرفت. ماه گذشته، یک قاضی دستور داد که این پرونده مجدداً بررسی شود.

Natalia Broniarczyk, Justyna Wydrzyńska and Kinga Jelinska of Abortion Dream Team.

هرچند که برونارچیک و ویدرژینسکا اطمینان دارند این مرکز به سرعت تعطیل نخواهد شد، با این حال، برونارچیک نگران است که در پشت صحنه و بی‌سروصدا تلاش‌‎هایی برای دشوارتر کردن کار آنان انجام شود. اقداماتی مانند احضار مداوم آن‌ها برای بازجویی به پلیس یا اطلاق برچسب‌‎هایی مانند «زنان دیوانه و رادیکال» تا یکی از مسائل مهم در کشور کم اهمیت جلوه داده شود.

ویدرژینسکا با اشاره به موقعیت مکانی مرکز که در یکی از امن‌ترین خیابان‌های ورشو واقع شده و در محاصره پلیس است، می‌گوید که در مورد معترضان به این مرکز سقط جنین، نگران نیست. اما نگران است که حضور معترضان در مقابل مرکز و یا تماشاگرانی که بیرون مرکز جمع می‌شوند باعث شود تا کسی به مرکز مراجعه نکند.

ویدرژینسکا می‌گوید: «ما ۲۰ سال است که این کار را انجام می‌دهیم، پس می‌دانیم چه می‌کنیم. ما می‌دانیم که گروهی هستیم که مرزها را جابه‌جا می‌کند، که واکنش جامعه و سیاستمداران را می‌سنجد. و همیشه خوشحالیم که گفت‌وگو را آغاز کنیم.»

منبع: گاردین