زایمان آزاد و اینفلوئنسرها؛ پشت پرده زایمان آزاد و مرگ مادران و نوزادان
توهم نیست، پریود ممکن است افسردگی شما را تشدید کند!
۱۲ آذر ۱۴۰۴
زاگاه- تا فوریه ۲۰۱۹، جودیت، زن ۲۸ سالهای اهل ساحل غربی آمریکا ، به بارداری بسیار طولانی خود نزدیک به ۴۵ هفته ادامه داده بود. بدنش ورم کرده و درد شدید داشت، اما برخلاف توصیه تمام پزشکان و ماماها برای القای زایمان پس از ۴۲ هفته، او تصمیم داشت «زایمان آزاد» یا زایمان کاملاً بدون کمک پزشکی انجام دهد. جودیت که علاقهمند به سبک زندگی طبیعی و هنری بود، بیمارستان را سرد و مکانیکی میدانست و میخواست تنها با حضور همسر و صمیمیترین دوستش زایمان کند.
ماهها قبل از زایمان، او در گروههای آنلاین، پادکستها و صفحات اینستاگرام زایمان آزاد، حمایت و راهنماییای که نیاز داشت را پیدا کرده بود؛ جامعهای کوچک اما فعال که مادران را به زایمان بدون پزشک تشویق میکند. الگوریتم شبکههای اجتماعی، او را به سمت محتواهای افراطیتر هل داده بود و همزمان داستانهای پرشور زنان دیگر که زایمانهای «قهرمانانه» و «روحانی» داشتند، او را مجذوب کرده بود. او حدود ۷۰ قسمت از «Free Birth Podcast» را گوش داده و حتی دورهٔ ۲۹۹ دلاری Free Birth Society را خریده بود؛ دورهای که زایمان را «غیرپزشکی» معرفی میکرد و نسبت به مداخلههای پزشکی بیاعتمادی عمیقی میساخت.
با نزدیک شدن موعد زایمان، نگرانیهایش بیشتر میشد، اما هر بار که پزشکان یا ماماها توصیهای میکردند، او پاسخ آنها را با نظرات حمایتی گروههای فیسبوک خنثی میکرد. گروههایی مانند “Unassisted Pregnancy & Childbirth” حتی هرگونه توصیهٔ پزشکی را ممنوع کرده بودند. جودیت از زنان دیگر که تا ۴۳ یا حتی ۴۴ هفته باردار مانده بودند دلگرمی میگرفت و هشدارهای پزشکان درباره کاهش مایع آمنیوتیک، احتمال بزرگی جنین و خطر مرگ جنین را نادیده میگرفت.
وقتی پس از ۴۵ هفته بالاخره زایمان شروع شد، جودیت احساس پیروزی داشت. اما پس از ۱۰ ساعت درد شدید، استفراغ، انقباضات بیوقفه و مشاهدهٔ مکونیوم تیره در مایع، فهمید که شرایط خطرناک است و تصمیم گرفت به بیمارستان برود. آنجا، پزشکان تلاش کردند وضعیت جنین را بررسی کنند، اما لحظهای که دستگاه وصل شد، اتاق ساکت ماند: هیچ ضربان قلبی وجود نداشت.
جودیت، در حالی که که اندوه خرد شده است، ساعاتی بعد نوزاد ۱۰ پوندی خود را مرده به دنیا آورد و برای آخرین بار او را در آغوش گرفت. او بعدها گفت که هرگز نمیداند اگر القای زایمان انجام میداد یا به پزشک اعتماد میکرد، آیا فرزندش زنده میماند یا نه؛ اما خودش را مقصر میداند. او میگوید: «خودم را با اینترنت شستوشوی مغزی داده بودم.»
گزارش تحقیقی یکسالۀ روزنامۀ گاردین که به تازگی منتشر شده است به بررسی «جامعۀ زایمان آزاد» یا Free Birth Society (FBS) پرداخته است؛ مجموعهای که توسط دو اینفلوئنسر، امیلی سالدایا و یولاند نوریسکلارک اداره میشود و زنان را به «بارداری وحشی» و «زایمان آزاد» تشویق میکند، یعنی بارداری و زایمان بدون هیچگونه مراقبت پزشکی، بدون مامای حرفهای، بدون سونوگرافی و بدون پشتیبانی بیمارستانی. این جریان که خود را «بازگشت به زایمان طبیعی» معرفی میکند، از طریق پادکستها، دورههای پولی، شبکههای اجتماعی و انجمنهای بسته محبوبیت یافته و میلیونها دلار درآمد داشته است.
اما تحقیقات گاردین نشان میدهد که این تبلیغات، که اغلب با روایتهای ایدئولوژیک و غیر علمی همراه است، با مرگ دهها نوزاد و بروز آسیبهای جدی در مادران همراه بوده است. طبق این بررسی، حداقل ۴۸ مورد مرگومیر نوزادان یا آسیب شدید نوزادان در نقاط مختلف جهان با آموزهها یا گروههای وابسته به FBS ارتباط داشته است و در حدود ۱۸ مورد، نقش این سازمان در تصمیم گیری مادران مستقیم و اساسی بوده است.
یکی از نمونههای برجسته، پرونده نوزادی به نام اسائو لوپز است که در سال ۲۰۲۲ در پنسیلوانیا طی یک زایمان آزاد به دنیا آمد. در اتاق زایمان هیچ فرد متخصصی حضور نداشت و فضا با موسیقی ملایم و تشویق دوستان مادر طراحی شده بود. اما هنگام خروج نوزاد، دچار دیستوشی شانه شد، عارضهای که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد. در نبود کمک حرفهای، روند زایمان بیش از حد طول کشید و نوزاد دچار کمبود اکسیژن شدید شد و اکنون با آسیب دائمی مغز و ناتوانیهای جدی زندگی میکند.
فاجعۀ ایرلند بُعد جدیدی به این ماجرا افزود. در سال ۲۰۲۳، یک زن ایرلندی که به دلیل تجربیات منفی از خدمات زایمانی و همچنین تأثیرپذیری از محتوای اینفلوئنسرهای حوزه زایمان آزاد، تصمیم گرفت دوران بارداری و زایمانش را بدون مراقبت پزشکی طی کند، جان خود را از دست داد. او در خانه دچار خونریزی شدید شد، در حالی که هیچ فرد حرفهای برای تشخیص و مداخله حضور نداشت. مرگ او موجی از واکنشها را در ایرلند برانگیخت و متخصصان تأکید کردند که ضعف خدمات بیمارستانی و احساس بیاعتمادی مادران نسبت به سیستم درمانی، زمینهای ایجاد کرده که اینفلوئنسرهای افراطی از آن بهرهبرداری میکنند. خانواده این زن گفتند که او نمیخواست «کاملاً ضد پزشکی» باشد، بلکه تجربههای قبلیاش باعث شده بود به گزینههای جایگزین فکر کند، اما محتوای گروههایی مانند FBS باعث شد خطرات واقعی را کمتر از حد تصور کند.
گزارش گاردین همچنین نشان میدهد که FBS اغلب اطلاعات نادرست پزشکی ارائه میدهد؛ از جمله کماهمیت جلوهدادن خطراتی مانند خونریزی شدید، ناهنجاریهای زایمان، احتباس جفت یا مشکلات حیاتی جنین. گاردین مینویسد در روایتهای اینفلوئنسرها، بیشتر داستانهای دردناک حذف میشوند و تنها «زایمانهای ایدآل و مقدس» برجسته میگردند. این موضوع باعث میشود بسیاری از مادران آسیبپذیر، بهویژه زنانی که تجربۀ ناخوشایندی از سیستم درمانی دارند، به سمت این باور سوق داده شوند که پزشکی مدرن «دشمن زایمان طبیعی» است.
برخی روانشناسان و متخصصان میگویند FBS در مواردی الگوی رفتاری شبیه گروههای فرقهمانند دارد: فشار اجتماعی برای پیروی از آموزهها، بیاعتمادی به مراقبت پزشکی، حذف داستانهای منفی، و ایجاد حس «خواهرانگی» که میتواند قضاوتگری شدیدی علیه مادرانی ایجاد کند که در لحظات بحرانی درخواست کمک پزشکی میکنند.
با وجود افزایش انتقادات از سوی متخصصان و خانوادههای آسیبدیده، «جامعه زایمان آزاد» همچنان به فعالیت تجاری خود ادامه میدهد و درآمد آن از سال ۲۰۱۸ تاکنون بیش از ۱۳ میلیون دلار تخمین زده شده است. آنها در سالهای اخیر در وبسایت و پادکستهای خود هشدارهای حقوقی اضافه کردهاند و تأکید میکنند که «متخصص پزشکی نیستند»، اما این هشدارها تأثیر اندکی در جلوگیری از سوءبرداشت کاربران داشته است.
جمعبندی گاردین این است که ضعف مراقبتهای زایمانی در برخی کشورها، احساس بیاعتمادی زنان نسبت به سیستم پزشکی، و تبلیغات ایدئولوژیک و احساسی FBS در کنار هم باعث شدهاند گروهی از مادران تصمیماتی بگیرند که در برخی موارد پیامدهای فاجعهباری برای آنها یا نوزادانشان داشته است.
منابع: گاردین
