درباره قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری
همه‌چیز درباره قرص‌های ضدبارداری اورژانسی
۳۰ مهر ۱۴۰۰
آشنایی با شیوه‌های جلوگیری از بارداری
۰۷ آبان ۱۴۰۰
زاگاه- قرص‌های ضدبارداری ترکیبی حاوی انواعی مصنوعی از هورمون استروژن و پروژسترون و رایج‌ترین روش پیشگیری از بارداری هستند. فراورده‌های متنوعی از این ترکیبات هورمونی در بازار موجودند که همگی تقریبا اثرات ضد بارداری مشابهی دارند. مهمترین مکانیسم اثر آنها مهار تخمک‌گذاری است. دیگر فعالیت این قرص‌ها شامل افزایش ضخامت موکوس دهانه رحم است که اجازه ورود اسپرم را نمی‌دهند. هورمون‌ها همچنین باعث نازک شدن لایه داخلی رحم می‌شود که محل لانه‌گزینی تخمک بارورشده است. قرص‌ها درصورتی که صحیح و به موقع مصرف شوند بیش از ۹۹ درصد در پیشگیری از بارداری اثرگذارند. ر صورت فراموشی و مصرف غیردقیق، اثربخشی قرص‌های ترکیبی ۹۱ درصد اعلام شده است.
قرص‌های ترکیبی در یک نگاه:
- شیوه استاندارد مصرف قرص‌های ضدبارداری، هر روز به مدت ۲۱ روز و سپس ۷ روز استراحت است. در این یک هفته خونریزی پریود خواهید داشت و پس از ۷ روز دوباره مصرف قرص را آغاز خواهید کرد.
- شما می‌توانید برخی انواع قرص‌ها را بدون استراحت یا با دوره استراحت کوتاه‌تر مصرف کنید. این شیوه ممکن است عوارض مصرف قرص‌ها را کاهش دهد. در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.
- شما باید هر روز در محدوده زمانی مشخص قرص را مصرف کنید در غیر این صورت احتمال بارداری افزایش پیدا می‌کند. اگر یک روز فراموش کنید قرص بخورید، اگر استفراغ کنید یا دچار اسهال شدید شوید هم بارداری محتمل است.
- برخی داروها ممکن است اثرگذاری قرص‌ها را کاهش بدهند. درباره تداخل داروهای دیگری که مصرف می‌کنید از پزشک مشورت بگیرید.
- اگر پریودهای سنگین و دردناک دارید، اگر دچار پی‌ام‌اس و یا آندومتریوز هستید، قرص‌های ترکیبی می‌تواند به شما کمک کند.
- برخی عوارض جزئی مصرف قرص‌های پیشگیری شامل نوسان خلقی، حالت تهوع، حساسیت پستان‌ها و سردرد است. این عوارض عموما پس از چند ماه از بین می‌روند.
- شواهد علمی مبنی بر اینکه مصرف قرص‌ها باعث افزایش وزن می‌شود وجود ندارد.
- ریسک بسیار پایینی برای عوارض جدی‌تر مانند لخته خون و سرطان دهانه رحم وجود دارد.
- مصرف قرص ترکیبی برای افراد سیگاری بالای ۳۵ سال و افراد دارای شرایط پزشکی خاص مناسب نیست.
- قرص‌ها از شما در مقابل بیماری‌های مراقبتی محافظت نمی‌کند.
- ممکن است میان مصرف قرص‌ها و افسردگی ارتباطی وجود داشته باشد. البته شواهد موجود با یکدیگر تضاد دارند و در این زمینه تحقیقات بیشتر لازم است.
انواع قرص‌های ترکیبی
- قرص‌های تک فازی ۲۱ روزه (Monophasic pills): قرص‌های ترکیبی تک‌فازی به مقدار مساوی استروژن و پروژسترون را وارد بدن می‌کند. به مدت ۲۱ روز، روزی یک قرص مصرف می‌کنید و یک هفته آخر را بدون قرص می‌گذرانید. در این یک هفته پریود خواهید شد.
- قرص‌های چندفازی ۲۱ روزه (Phasic pills): قرص‌های چندفازی شام ۲ یا سه ردیف از قرص‌‌هایی با رنگ متفاوت در یک بسته است و هر ردیف میزان متفاوتی هورمون دربرمی‌گیرد. به مدت ۲۱ روز هر روز یک قرص مصرف می‌کنید و سپس یک هفته استراحت می‌کنید. قرص‌های چندفازی باید به ترتیب مشخص مصرف شوند.
- قرص‌های هرروزه (Everyday pills) : این قرص‌ها شام ۲۱ قرص فعال (هورمونی) و ۷ قرص غیرفعال (غیرهورمونی) در یک بسته است. قرص‌های فعال و غیرفعال ظاهر متفاوتی دارند. به مدت ۲۸ روز، روز یک قرص مصرف می‌کنید و دوره استراحت نخواهید داشت. قرص‌های هرروزه باید به ترتیب مشخص مصرف شوند. دستورالعمل موجود در بسته قرص را مطالعه کنید و اگر سوالی دارید از پزشک یا دکتر داروساز بپرسید. مصرف قرص‌ها در زمان‌ها و ترتیب‌های مشخص‌شده بسیار اهمیت دارد.
شیوه مصرف قرص‌های ترکیبی
- قرص‌های ۲۱ روزه (رژیم استاندارد): اولین قرص بسته را با توجه به روزی از هفته که روی آن مشخص شده مصرف کنید. در قرص‌های چندفازی اولین قرص رنگ اول را باید مصرف کنید. به مصرف قرص‌های روزانه در زمان مشخص ادامه دهید تا بسته تمام شود. بعد یک هفته استراحت کنید. در این ۷ روز خونریزی پریود خواهید داشت. چه خونریزی داشته باشید و چه نداشته باشید، روز هشتم بسته جدید را آغاز کنید. روز آغاز بسته جدید باید مطابق همان روزی باشد که اولین قرص خود را آغاز کردید.
- قرص‌های هرروزه: اولین قرص از ردیف آغاز بسته که همان قرص فعال است را مصرف کنید. به مصرف روزانه یک قرص به ترتیب و ترجیحا در محدوده زمانی مشخص و یکسان، ادامه بدهید تا بسته تمام شود. در طی هفته‌ای که قرص‌های غیرفعال را می‌خورید خونریزی پریود خواهید داشت. چه خونریزی داشته باشید یا نه، بلافاصله پس از پایان بسته اول، بسته دوم را آغاز کنید.
زمان آغاز مصرف قرص‌های ترکیبی
مصرف قرص‌ها را در هر زمان از چرخه قاعدگی می‌توانید آغاز کنید. البته اگر تازه زایمان کرده‌اید و یا سقط خودخواسته و ناخواسته داشته‌اید، و همچنین اگر چرخه قاعدگی کوتاه‌مدتی دارید دستورالعملی که باید دنبال کنید ممکن است متفاوت باشد. در این صورت از پزشک مشورت بگیرید. ممکن است در روزهای اول احتیاج به لوازم اضافی پیشگیری مانند کاندوم هم داشته باشید. این بستگی دارد به اینکه مصرف قرص را در کدام نقطه از چرخه قاعدگی آغاز کرده‌اید.
- شروع از روز اول چرخه قاعدگی: اگر مصرف قرص‌های ترکیبی را از روز اول چرخه قاعدگی آغاز کنید، بلافاصله در مقابل بارداری محافظت می‌شوید و نیازی به پیشگیری جانبی مانند استفاده از کاندوم ندارید.
- شروع از روز پنجم چرخه قاعدگی و قبل از آن: از در روز پنجم یا قبل از آن مصرف قرص را آغاز کنید باز هم در مقابل بارداری محافظت می‌شوید و نیازی به استفاده از لوازم دیگر ندارید.
- شروع بعد از روز پنجم چرخه قاعدگی: اگر بعد از روز پنجم شروع به خوردن قرص کنید لازم است به مدت هفت روز از لوازم پیشگیری دیگری مانند کاندوم استفاده کنید.
فراموش کردن مصرف قرص، استفراغ و اسهال
- فراموشی: احتمال بارداری پس از فراموش کردن قرص، وابسته به این است که چه زمانی و چند قرص را فراموش کرده‌اید. در این صورت با پزشک مشورت کنید. برای یادآوری هرروزه می‌توانید اپلیکشن‌های ضدبارداری را دانلود و نصب کنید.
- استفراغ: اگر تا ۳ ساعت پس از مصرف قرص دچار استفراغ شوید، ممکن است قرص به خوبی وارد در جریان خون نشده باشد. در این صورت بلافاصله قرص دیگری بخورید. اگر استفراغ ادامه پیدا کرد از لوازم پیشگیری دیگر استفاده کنید و تا ۷ روز پس از اتمام استفراغ ادامه بدهید.
- اسهال: اسهال بسیار شدید(۶ تا ۸ بار مدفوع مایع در طی ۲۴ ساعت) ممکن است کارایی قرص را کاهش بدهد. در این صورت روند معمول مصرف قرص را ادامه بدهید و در زمان اسهال و تا دو روز بعد از بهبودی از لوازم پیشگیری دیگری مانند کاندوم نیز استفاده کنید.
چه کسانی می‌توانند قرص‌های ترکیبی را مصرف کنند؟
اگر منع پزشکی برای مصرف قرص‌های ترکیبی ندارید و سیگاری نیستید، تا زمان یائسگی می‌توانید به مصرف قرص‌ها ادامه بدهید. اگرچه مصرف قرص برای همه افراد گزینه مناسبی نیست و برای حصول اطمینان از این موضوع با پزشک مشورت کنید. اگر بالای ۳۵ سال سن دارید و سیگار می‌کشید و یا سیگار را کمتر از یک سال قبل ترک کرده‌اید، اگر اضافه وزن بالایی دارید و یا داروهای مشخصی(از جمله برخی آنتی‌بیوتیک‌ها همچون ریفامپیسین و ریفابوتین، داروهای گیاهی و مکمل‌های ضد افسردگی که حاوی St John’s wort می‌باشند، برخی داروهای مشخص درمان‌کننده ایدز، داروهای ضد صرع و تشنج، سل و …) مصرف می‌کنید ممکن است قرص ترکیبی گزینه مناسبی برایتان نباشد. اگر بیماری‌های چون لخته خون، سکته، اختلالات قلبی مانند فشار خون بالا، میگرن شدید همراه با علائم هشداردهنده، سرطان پستان، بیماری کبد و کیسه صفرا و دیابت دارای عوارض، دارید یا داشته‌اید هم ممکن است مصرف قرص ترکیبی برایتان مناسب نباشد.
زایمان، شیردهی، سقط جنین خودخواسته و سقط جنین ناخواسته
- زایمان: اگر تازه زایمان کرده‌اید و شیردهی نمی‌کنید، به احتمال زیاد روز ۲۱ام پس از وضع حمل می‌توانید مصرف قرص را شروع کنید اما لازم است با پزشک مشورت و اطمینان حاصل نمایید. بلافاصله پس از شروع مصرف، در مقابل بارداری محافظت می‌شوید. اگر بعد از ۲۱ روز مصرف قرص را آغاز کنید، برای برقراری رابطه جنسی باید به مدت ۷ روز از لوازم پیشگیری دیگر مانند کاندوم استفاده کنید.
- شیردهی: هورمون استروژن ممکن است باعث کاهش میزان و کیفیت شیر مادر شود. اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید، مصرف قرص ترکیبی تا ۶ هفته پس از زایمان برایتان توصیه نمی‌شود. می‌توانید از قرص‌های پروژستینی استفاده کنید.
- سقط ناخواسته و سقط خودخواسته: اگر سقط جنین خودخواسته/ناخواسته را پشت سر گذاشته‌اید، بعد از ۵ روز می‌توانید مصرف قرص را آغاز کنید و بلافاصله در مقابل بارداری محافظت می‌شوید. اگر بیشتر از ۵ روز از سقط بگذرد و سپس خوردن قرص را شروع کنید در این صورت لازم است تا ۷ روز بعد از لوازم پیشگیری دیگر مانند کاندوم هم استفاده کنید.
معایب و محاسن مصرف قرص‌های ترکیبی ضدبارداری
محاسن:
- دخالتی در رابطه جنسی ندارد
- معمولا خونریزی ماهانه را سبک‌تر می‌کند و درد آن را کاهش می‌دهد
- ریسک ابتلا به سرطان تخمدان، رحم و روده را کاهش می‌دهد
- علائم سندروم پیشاقاعدگی(PMS) را کاهش می‌دهد
- گاهی موجب کاهش میزان یا بهبود آکنه پوستی می‌شود
- ممکن است مانع بیماری التهابی لگن شود
- ریسک فیبروئیدها، کیست تخمدان و بیماری‌های غیرسرطانی پستان را کاهش می‌دهد
- ریسک ابتلا به عفونت‌های شدید تخمدان، لوله‌های فالوپ و رحم را کاهش می‌دهد
- پیشگیری از کاهش توده استخوانی و پوکی استخوان
- بلافاصله پس از قطع مصرف قرص می‌توانید باردار شوید
معایب:
- در ابتدای مصرف ممکن است دچار عوارض موقتی مانند سردرد، حالت تهوع، حساسیت پستان و نوسان خلقی شوید. اگر این عوارض بعد از چند ماه از بین رفت شاید تغییر دادن قرص بتواند کمک‌کننده باشد.
- ممکن است فشار خون را افزایش بدهد
- در ماه‌های ابتدایی مصرف خونریزی بی‌سابقه و لکه‌بینی رایج است
منابع:
https://www.nhs.uk/conditions/contraception/combined-contraceptive-pill/
