سرپیچی از یک فرهنگ؛ چالش‌های زنِ بدون فرزند بودن
پیشایائسگی و یائسگی؛ از گُرگرفتگی تا اضطراب و افسردگی
۲۷ تیر ۱۴۰۲
می‌خواستم وسیله‌هایم را جمع کنم و بروم، دیگر برنگردم.
۱۴ مرداد ۱۴۰۲
زاگاه- «در طول بزرگ‌شدنم، هرگز مثل سایر دخترها تمایلی به ازدواج کردن و فرزند داشتن، نداشتم. دلم می‌خواست که شریک داشته باشم، اما هرگز این احساس را که حتما باید بچههای خودم را داشته باشم، نداشتم.» نوها درویش مسئول تولید محتوا اینها را می‌گوید.
درویش ۳۸ ساله و حدود شش‌سال است ازدواج کرده. او انتخاب کرده تا بدون بچه باشد. او هم مانند بسیاری از زنان در مصر، همواره خودش را در حال مقابله با انگ و برچسب‌های جامعه می‌بیند و مدام مجبور است تا موضع خود را برای دیگران مانند آشنایان و اعضای خانواده توجیه کند. از گفتن اینکه حتی نباید به شوخی هم چنین ایده‌ای را به زبان بیاورد تا عجیب و غیرعادی خوانده شدن، همه این زنان اغلب به دلیل انتخاب شخصی‌شان مورد حمله قرار می‌گیرند.
تصمیمِ بدون فرزند ماندن
یک مطالعه در آمریکا در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که تصمیم یک فرد برای بچه‌دار نشدن، ممکن است باعث ایجاد نوعی «خشم اخلاقی» در آنانی شود که فکر می‌کنند پدر و مادر شدن یک انتخاب ضروری و اخلاقی است. شرکت‌کنندگان در این مطالعه همچنین معتقد بودند که «افراد بدون فرزندِ فرضی در این مطالعه بطور قابل توجهی کمتر از کسانی که دارای فرزند بودند رضایت داشتند.»
این در مورد مصر نیز صادق است. زوجی که انتخاب کرده‌اند بچه‌دار نشوند دائما با این سوال مواجه می‌شوند که « وقتی پیر شوند کی قرار است مراقبشان باشد؟» «کی قرار است نام خانواده را ادامه دهد و چطور این زوج قرار است، پیوندشان بدون فرزند ادامه پیدا کند؟»
این چالش‌ها حتی برای زوج‌هایی که می‌خواهند باردار شوند، اما نمی‌توانند، با طرد کردن همسران و یا تمسخر آنها و حتی نگرانی برای احتمال طلاق دادنشان و انتخاب همسر دوم توسط مرد، ادامه پیدا می‌کند.
درویش می‌گوید :« در حال حاضر جهان جای خوبی نیست. پر از جمعیت و پر از چالش است. به خصوص این بخش از جهان که ما در آن زندگی می‌کنیم. نمی‌خواهم بچه‌ام را وادار کنم تا با این مشکلات و موانع زندگی کند.»
او در ابتدا گمان می‌کرد که تنها دلیلی که پشت تصمیمش وجود دارد این است که نمی‌خواهد دوران کودکیاش را با فرزندش دوباره زندگی کند. « چون من از ۸ سالگی مسئولیت خودم را بر عهده داشتم، داشتن یک فرزند هم از نظر عاطفی و هم از نظر جسمی بسیار سخت به نظر می‌رسید.»
او اما از طریق جلسات تراپی متوجه شد که این تنها دلیل پشت تصمیماش نیست. او می‌گوید:« من با این حقیقت مواجه شدم که من هیچوقت احساس نیاز به مادرشدن نداشتهام، و این چیزی نیست که هرگز خواسته باشم»
چالش‌های زنان بدون فرزند
از آنجایی که داشتن بچه در مصر به عنوان یک شیوه استاندارد و یک «باید» در نظر گرفته می‌شود، اگر زنی باشید که تصمیم به بچه‌دار شدن ندارید، با چالش‌های زیادی برای قرار گذاشتن و وارد رابطه شدن مواجه خواهید شد و به شکل قابل توجهی گزینههای احتمالی‌تان کاهش پیدا می‌کند.
درویش قبل از ازدواج با همسرش در این مورد صحبت کرده و به او تاکید کرده که موضع مشترک آنها در مورد بدون فرزند ماندن، دلیلِ پیوند آنهاست. درحالی که هر دو همچنان مصمم هستند بدون فرزند باقی بمانند، این مساله را هم مدنظر قرار داده‌اند که هرازچندی دوباره در مورد آن حرف بزنند تا ببینند هنوز هم‌نظر هستند یا نه!
بسما محمد که «آنالیزگر داده» است می‌گوید که یکبار در این مورد با شریک سابقش حرف زده اما او حرف بسما را باور نکرده و گفته که زنان دیگری را دیده است که بعد از ازدواج نظرشان را تغییر داده‌اند.
متاسفانه این نکته مهم را باید در نظر گرفت که همه زنانی که می‌خواهند بدون فرزند باشند، اگر پس از ازدواج بچه‌دار می‌شوند به این دلیل نیست که نظرشان تغییر کرده است، اما تنها شمار کمی از آنان می‌توانند در موردش حرف بزنند.
در مصر پایان خودخواسته بارداری قانونی نیست و اکثر داروهای ضدبارداری به نوعی برای زنان مضر هستند. تعداد زیادی از زنان دچار بارداری ناخواسته می‌شوند درحالی که راهی برای پایان دادن به آن ندارند. براساس ماده ۲۶۱ و ۲۶۲ قانون مجازات مصر، سقط خودخواسته جنین غیرقانونی است و مجازات به همراه دارد و هم زنی که این کار را می‌کند، هم پزشکی که به او کمک می کند، می‌توانند به زندان فرستاده شوند.
فشار اجتماعی
به عنوان یک زن متاهل، درویش همواره با این سوال مواجه می‌شود که آیا برنامهای برای مادر شدن دارد؟ اما او از این فرصت استفاده می‌کند تا نظرش را در این مورد بگوید و به تابوزدایی از این مساله کمک کند. « وقتی به آنها می‌گویید که این انتخابتان است، معمولا به سرعت فرض می‌کنند که حتما در زندگی‌تان مشکلی دارید که منجر به چنین تصمیم‌گیری شده است.»
بسما محمد هم با شرایط مشابهی روبرو بوده. « بعضی مردم فکر می‌کنند که این خودخواهی است، چون گمان می‌کنند من نمی‌خواهم بخشی از سلامتی و بدنم را به فرد دیگری اختصاص دهم. هرچند که شواهد نشان می‌دهند که برعکس این فرضیه درست است و انتخاب ِداشتن فرزندان کمتر به دلیل ردپای کربنی کمتر، برای سیاره ما بهتر است .»
در سال ۲۰۱۸، پروژه‌ای با عنوان « ۲ کفایا» (دو تا کافی است) توسط وزارت مسئولیت اجتماعی در مصر کلید خورد تا در مورد روش‌های کنترل بارداری و نقش تنظیم خانواده در فراهم کردن تحصیلات، و مراقبتهای بهداشتی و درمان بهتر برای فرزندان آگاهیرسانی کند. این پروژه این حقیقت را پررنگ می‌کند که فرزندآوری فقط یک انتخاب شخصی نیست، بلکه اقتصادی نیز هست.
درویش بزرگترین چالش را فشار اجتماعی می‌داند؛ مردمی که از او توقع دارند بچه‌دار شود.«شما فکر می‌کنید که مجاز نیستید خودتان باشید، که صدای افکار خودتان باشید. یک زن متفاوت باشید. هویت کلیشه‌ای یک زن همیشه از توانایی او برای زندگی بخشیدن نشأت می‌گیرد، اما این بسیار محدودکننده است زیرا زنان می‌توانند به اشکال مختلف دیگری نیز تعریف شوند.»
براساس گزارش PBR در مورد نرخ باروری در خاورمیانه و شمال آفریقا، زنان اکنون دیرتر ازدواج می کنند و فرزندان کمتری به دنیا می آورند که این نشاندهنده تغییرات گسترده در نقش زنان در منطقه MENA است. زیرا که ارزش آنها دیگر تنها حول فرزندآوری تعریف نمی‌شود. این کاهش در نرخ باروری که انتظار می رود ادامه پیدا کند، با افزایش دسترسی به آموزش و پذیرش بیشتر تنظیم خانواده مرتبط است.
درویش می‌گوید: «به عنوان زنی که بدون فرزند بودن را انتخاب کرده، به من اینطور نگاه می‌شود که از همه تواناییهایی که در اختیار دارم استفاده نمیکنم. اما من از تمام توانایی‌ام به عنوان انسان برای ساختن زندگیای که به آن معتقدم استفاده می‌کنم. و احساس کامل بودن می‌کنم. من یک زنم، یک زن بدون فرزند!»
نویسنده: مونا باثل
منبع: خیابان‌های مصر
