پیشایائسگی و یائسگی؛ از گُرگرفتگی تا اضطراب و افسردگی
لی بول و هنر فمینیستی
۲۰ تیر ۱۴۰۲
سرپیچی از یک فرهنگ؛ چالش‌های زنِ بدون فرزند بودن
۱۰ مرداد ۱۴۰۲
زاگاه- بسیاری از زنان نمی‌دانند که در دوره پیشایائسگی باید منتظر چه علائم و نشانه‌هایی باشند. یعنی دوره زمانی که اغلب با نشانه‌ها و تغییراتی ناخوشایند در بدن همراه است که منجر به شروع یائسگی یا پایان سیکل قاعدگی و سال‌های باروری زنان می‌شود. این تغییرات می‌توانند مثل یک شوک به ما وارد شوند، بنابراین در این مطلب علائم، علل و گزینههای درمانی را برای پنج نشانه رایج یائسگی بررسی می‌کنیم.
گُر گرفتگی:
بیشتر زنان از احساس گرمایی که از سرشان شروع می‌شود و به سمت پایین بدن حرکت می‌کند، حرف می‌زنند که اغلب در ادامه با احساس سرما همراه است. چراکه رگ‌های خونی در بدن گشاد می‌شود و به سرعت گرما را از دست می‌دهند. گُرگرفتگی معمولا بین یک تا پنج دقیقه طول می‌کشد و می‌تواند هم در دوره پیشایائسگی و هم یائسگی ظاهر شود. یک متخصص زنان میگوید:« گُرگرفتگی علائم مختلفی دارد. برخی از زنان توهم می‌زنند که چیزی روی پوستشان راه می‌رود. برخی تپش قلب می‌گیرند. از طرفی گرُگرفتگی با بی‌خوابی و اختلال در خواب نیز مرتبط است.»
هنوز مشخص نیست که چه چیزی باعث گُرگرفتگی می‌شود اما نوسانات سطح استروژن که در دوره پیشایائسگی رخ می‌دهد می‌تواند یکی از عواملی باشد که منجر به تغییرات دما می‌شود. درحالی که گذار به یائسگی با کاهش سطح استروژون در طول زمان مشخص می‌شود، این سطوح تا آخرین دوره قاعدگی به شکل قابل توجهی در نوسان هستند. «هورمونها به آرامی از بین نمی‌روند. بلکه آنها تغییرات ناگهانی و زیادی را در دورهای کوتاه پشت سر می‌گذارند.»
هورمون درمانی که شامل مصرف مکمل استروژن یا پروژسترون در کنار استروژن است، به نظر می‌رسد موثرترین درمان موجود برای گُرگرفتگی پس از یائسگی است. «اف.دی.آ» همچنین پاروکستین را، که یک داروی ضدافسردگی است و بیشتر با نام پاکسیل شناخته می‌شود، برای درمان گُرگرفتگی سطح متوسط تا شدید تأیید کرده است.
برخی از پزشکان روش هورمون درمانی را در دوره پیشایائسگی پیشنهاد نمی‌کنند و به جای آن روش‌های هورمونی کنترل بارداری با دُز پایین را تجویز می‌کنند.
افسردگی و اضطراب
افسردگی و اضطراب به یکی از مسائل قابل توجه در دوره پیشاقاعدگی تبدیل می‌شوند. نشانههای آن می‌تواند حالتی شبیه سندرم پیش از قاعدگی یا PMS مداوم باشد. زنانی که اضطراب را تجربه می‌کنند، بسیار تحریکپذیر می‌شوند و ممکن است تپش قلب بگیرند. افسردگی معمولا با خلقو خوی پایین، کمبود انگیزه، بیشتر یا کمتر از حد معمول غذا خوردن، و عدم لذت از فعالیتهایی که معمولا برایتان مایه آرامش بودند، مشخص می‌شود. دکتر استفان فاوبیون، مدیر انجمن یائسگی در آمریکای شمالی میگوید:« زمانی که سطح استروژن پایین میآید، از نظر خلقوخو در وضعیت آسیبپذیرتری هستیم.»
زنانی که افسردگی پری ناتال* یا اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) را تجربه کردهاند، که یک نوع شدید PMS است، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی در حوالی دوره یائسگیشان قرار دارند. گُرگرفتگی نیز معمولا با اضطراب همراه است.
دکتر فاوبیون میگوید:«افسردگی که در دوره گذار به یائسگی اتفاق می‌افتد، معمولا به استروژن پاسخ مثبتی می‌دهد.» اگر زنی به هورمون جواب نمیدهد، داروهای ضدافسردگی می‌توانند مفید باشند. ذهنآگاهی، تکنیکهای آرامسازی و یوگا هم می‌توانند به بهبود خلقوخو کمک کنند.
علائم دستگاه جنسی و ادراری
زنان ممکن است خشکی متناوب واژن، ترشح ادرار و مثانه بیش فعال را در طول و بعد از یائسگی تجربه کنند. آنها گاهی اوقات احساس خارش یا سوزش واژن در حین ادرار را گزارش می‌کنند. بعضی از زنان این حس را با واژههایی مثل تیغ ریش‌تراش یا خرده‌های شیشه توصیف می‌کنند. رابطه جنسی هم می‌تواند دردناک باشد.
پایین بودن سطح استرژون یکی از عواملی است که منجر به بروز علائمی در دستگاه جنسی می‌شود. دکتر فاوبیون میگوید:«استروژن به خفظ سلامت بافت‌های با خاصیت ارتجاعی، جریان خون و رطوبت کمک می‌کند. وقتی استروژن از دست می‌دهید، همه اینها را از دست می‌دهید.»
برخلاف گُرگرفتگی، علائمی که در دستگاه جنسی ظاهر می‌شوند، بدون درمان از بین نمی‌روند. اولین تجویز درمانی برای این مساله استروژون واژینال یا ناحیهای است که در حلقههای واژینال و کرمها موجود است. بسیاری از زنان هم ممکن است با استفاده از مرطوبکنندههای واژینال و یا لوبریکانتها که بدون نسخه در دسترس هستند، این علائم را کاهش دهند.
مه‌آلودگی مغزی
بسیاری از زنان ممکن است احساس کنند که افکارشان به روشنی قبل نیست و برخی از کلمات را فراموش می‌کنند. این می‌تواند چندین عامل داشته باشد. دکتر فاوبیون میگوید:« می‌تواند اساسا به خاطر ترک استروئید، استروژن باشد. اما گُرگرفتگی، تعریق شبانه و سایر علائم یائسگی نیز می‌توانند خواب را مختل کنند و این کمبود استراحت و خواب ناکافی و تکه‌تکه در خستگی مغز موثر است. افسردگی و سایر اختلالات خلقی نیز بر ادراک ما تاثیر دارند.»
مه مغزی بیشتر در دوره پیشایائسگی دیده می‌شود و بعد از یائسگی میزانش کاهش می‌یابد. بنابراین شاید دانستن همین موضوع بتواند کمی تسکین‌تان دهد.
شناسایی و رسیدگی به مشکلات خواب نیز می‌تواند مه‌آلودگی و کاهش هوشیاری مغز را کاهش دهد. تعریق شبانه و گُرگرفتگی با مصرف استروژن مکمل کاهش پیدا می‌کند. خودداری از مصرف کافئین، نیکوتین و الکل قبل از خواب، می‌تواند کیفیت خواب را بهبود دهد. خوردن وعدهغذایی در ساعات ابتدایی شب هم کمککننده خواهد بود. مطمئن شوید که آخرین وعده غذایتان را حداقل دو ساعت پیش از رفتن به رختخواب بخورید.
مشکلات پوست و مو
زنان از ریزش مو، رویش موهای جدید روی صورت و خشک شدن و نازک شدن پوستشان در این دوره حرف می‌زنند. دکتر فاوبیون میگوید:« زنان در دوره گذار یائسگی، یک‌سوم کلاژنهای پوستیشان را از دست می‌دهند.»
دکتر آدامز میگوید:« ضخامت مو یک مولفه هورمونی دارد. برخی از زنان در دوران بارداری و پس از زایمان نیز متوجه تغییراتی در موهای خود می‌شوند. ریزش مو همچنین می‌تواند مربوط به ناهنجاریهای تیروئید و کمبود ویتامین باشدکه لزوما مربوط به یائسگی نیست اما با افزایش سن ممکن است ظاهر شود.
مصرف روزانه مولتی‌ویتامین‌ها با فرمول زنانه و همچنین مصرف استروژن می‌تواند از ریزش مو جلوگیری کند. مصرف استروژن می‌تواند ضخامت، رطوبت و انعطافپذیری پوست را نیز افزایش دهد. با مراجعه به پزشک مطمئن شوید که با ناهنجاری تیروئید یا کمبود ویتامین مواجه نیستید.
اما درحالی که همه این علائم می‌توانند تحریککننده و آزاردهنده باشند، با اینجال قابل درمان‌اند. این علائم قرار نیست زندگی طبیعی جدید شما باشند که باید به آنها خو بگیرید. دکتر آدامز میگوید:« علائم پیشایائسگی و یائسگی دائمی نیستند و تا ابد ادامه نخواهند داشت.»
*توضیح: سوگ پری ناتال ماهیتی متفاوت با غم‌های دیگر دارد، این رنج غم و اندوهی است که والدین پس از مرگ جنین در دوران بارداری، هنگام تولد نوزاد یا ماه اول پس از تولد تجربه می‌کنند که شامل سقط جنین، حاملگی خارج از رحم، ختم بارداری، مرده‌زایی و مرگ نوزادان می‌شود. هر ساله هزاران خانواده ممکن است مرگ پری ناتال را تجربه کنند.
