پنج درس از مبارزه جنبش فمینیستی آرژانتین برای دستیابی به حق پایان دادن خودخواسته بارداری

زاگاه- در ماه دسامبر سال ۲۰۲۰، پارلمان آرژانتین لایحه قانونی‌سازی سقط جنین خودخواسته تا سقف هفته چهاردهم بارداری را تصویب کرد. پایان خودخواسته بارداری اکنون در دومین کشور بزرگ آمریکای جنوبی، قانونی، رایگان و امن صورت می‎‌گیرد. در حالی که کشورهای دیگر در تلاشند تا سقط خودخواسته را محدود و جرم‌انگاری کنند، این یک پیروزی بزرگ برای جنبش‌های فمینیستی آرژانتین است. این جنبش‌ها که در دوران کرونا و در بلندمدت‌ترین و سخت‌گیرانه‌ترین قرنطینه، هم‌چنان به فعالیت‌ و کمپین‌سازی ادامه دادند، به ما یاد می‌دهند که چگونه در سخت‌ترین شرایط و با وجود موانع و چالش‌های طاقت‌فرسا، ادامه بدهیم و پیروز شویم.

من فوریه ۲۰۲۰ به بوینس‌آیرس نقل مکان کردم تا برای تز دکترایم از فمینیست‌هایی که برای حق سقط خودخواسته قانونی مبارزه کردند، بیاموزم. خیلی زود انرژی «موج سبز»[۱] را حس کردم. موج سبز موجی از جنبش‌های فمینیستی است که در زمینه حقوق جنسی و باروری و خودمختاری جسمانی کنشگری می‌کنند. موج سبز در تمامی نقاط پایتخت حضور پررنگ داشت و رنگ سبز را به مبارزه برای حق سقط جنین پیوند می‌زد.

افرادی با سنین متکثر و پیشینه و اتنیسیته متفاوت تقریبا به طور روزانه مهمانی، جلسه و تجمع سازماندهی می‌کردند. پیباس(نوجوانان)، هیستوریکاس(فمینیست‌های بالای ۷۰ سال)، زنان بومی و زنان مهاجر و افراد ترنس همگی با هدفی مشترک گرد هم آمدند: دفاع از خودمختاری جسمانی‌شان. تمامی شواهد حاکی از آن بود که لایحه سقط خودخواسته قانونی در ماه‌های اولیه سال ۲۰۲۰ به تصویب می‌رسد.

اما دنیا ناگهان متوقف شد. پاندمی کرونا به آرژانتین رسید و بر آنچه که فمینیست‌ها سال‌ها فریاد می‌زدند صحه گذاشت؛ اهمیت کار زنان و بدن‌های زنانه‌ هم‌چون پرستاری، مراقبت از کودکان و سالمندان، نظافت و تمامی کارهایی که ناچیز به حساب می‌آیند و یا به عنوان کار به رسمیت شناخته نمی‌شوند. پاندمی هم‌چنین آنچه که این جنبش‌ها مدت‌هاست محکوم کرده‌اند را نمایان کرد: «بحران بازتولید اجتماعی و نابرابری.»

دولت دستور قرنطینه اجباری را صادر کرد. همه‌چیز به تعلیق درآمد. فقط خدماتی که حیاتی تلقی می‌شدند(سوپرمارکت‌ها، داروخانه‌ها، کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها) به فعالیت ادامه دادند و افراد تنها برای اهداف ضروری می‌توانند تا شعاع ۵۰۰ متری محل سکونت خود از خانه خارج شوند. دورهمی‌ها و گردهمایی‌ها ممنوع شدند و از ساعت ۸ شب به بعد حکومت نظامی اعلام شد. تمامی اینها شکاف نابرابری را عمیق‌تر کرد. همانطور که «جورجینا مانسیلا»[۲] از جنبش مقاومت «قدرتمند»[۳] به من گفت: «چگونه می‌توانند به ما بگویند در خانه بمانید وقتی پول کافی برای خرید خورد و خوراک نداریم؟ چطور می‌گویند دستانتان را بشویید وقتی از آب و مواد شوینده ابتدایی محرومیم؟»

در چنین بستری، جنبش‌های فمینیستی در آرژانتین باید در استراتژی‌های خود بازاندیشی می‌کردند. «روث زوربریگن»[۴] از بنیانگذاران مجمع فمینیستی «شورش»[۵] که زنانی که قصد سقط خودخواسته دارند را همراهی و حمایت می‌کند، به من گفت: «جنبش‌های فمینیستی آرژانتین جایشان مشخص است، جایی از آن خودمان که همان خیابان‌هاست. جایی برای جلسات، گردهمایی‌ها و مطالبه‌گری‌ها.»

«کارولینا کومالراس»[۶] هم از «کارزار ملی سقط جنین قانونی، امن و رایگان»[۷] گفت: «ما از خیابان‌ها جان می‌گیریم.» یکی از فعالان جنبش «یک نفر کمتر نه»[۸] به نام «لوسی کاوالرو»[۹] گفت: «در همین خیابان‌ها، سیاست‌‌ورزی متکثر و تقاطع‌باور را تمرین می‌کنیم.»

اما موج سبز در فقدان خیابان‌ها هم متوقف نشد. خودش را مجددا ابداع و احیا کرد و نوآوری‌هایی خلاقانه برای مفصل‌بندی و پیشروی مبارزه به کار گرفت. همانطور که «سسیلیا پالمیرو»[۱۰] از جنبش یک نفر کمتر نه گفت: «ما زبان و ابزار لازم برای فهم وضع موجود، یافتن شیوه‌های مقاومت و قدرتمندسازی شبکه‌هایمان را داریم.»

پنج استراتژی برای پیشروی

جنبش‌های فمینیستی آرژانتین جهت سازگار شدن با وضعیت جدید و چالش‌های پاندمی، برخی از سیاست‌های موجود را تغییر دادند. من پنج مورد از این سیاست‌ها را شناسایی و فهرست کرده‌ام:

• گسترش بسیج‌سازی آنلاین: فمینیست‌ها پیشاپیش از ابزار اینترنتی استفاده می‌کردند اما نیاز به بسیج و سازماندهی اینترنتی در دوران پاندمی شدیدا افزایش پیدا کرد. کارگا‌ه‌ها، مناظره‌ها، مناسک، جشن‌ها و اعتراضات به صورت آنلاین برگزار شد و ادامه پیدا کرد. مدارس و دانشگاه‌ها هم به جریان پیوستند و کورس‌هایی در زمینه سقط جنین خودخواسته از منظر حقوقی، اجتماعی و پزشکی برگزار کردند. کنش‌های مجازی به صورت هفتگی صورت می‌گرفت و صدها مخاطب و گروه‌های مختلف و جدید را جذب می‌کرد.

• تدوام و گسترش حمایت‌ها و مراقبت‌های سقط جنین خودخواسته: کنشگران آرژانتینی بر اهمیت شبکه‌های حمایتی برای دوران پس از پایان دادن به بارداری، تاکید و پافشاری کردند. در نتیجه، علی‌رغم قرنطینه، این شبکه‌ها نه تنها کار ارزشمند خود را ادامه دادند بلکه تعداد داوطلبانی که به آنها می‌پیوستند افزایش قابل‌توجهی پیدا کرد. بعلاوه، جنبش‌های فمینیستی بر دولت فشار آوردند که مجوز‌هایی را برای دسترسی زنان باردار به خدمات سقط جنین قانونی صادر کند.

• پالایش استراتژی‌های لابی‌گری: در سال ۲۰۱۸، لایحه سقط جنین خودخواسته توسط مجلس نمایندگان آرژانتین تایید شد اما نتوانست از مجلس سنا عبور کند. «مائوریسیو ماکری»،[۱۱] رئیس‌جمهور وقت نیز با این لایحه مخالف بود. جنبش‌های فمینیستی از این تجربه درس گرفتند و اعمال فشار بر مجلس سنا و رئیس‌جمهور جدید «آلبرتو فرناندز»[۱۲] را که موافق لایحه بود، تشدید کردند.

• تقویت شبکه‌های بین‌المللی: شبکه‌های فمینیستی بین‌المللی در دوران پاندمی از پاراگوئه تا کانادا و استرالیا گسترش یافتند و تقویت شدند. موج سبز بیش از پیش جهانی شد و ارتباطاتش را گستراند و نه تنها در آرژانتین بلکه در خارج از این کشور برای ارتقای حق سقط جنین خودخواسته تلاش کرد. برای مثال در آرژانتین حمایت وسیعی از حق سقط خودخواسته در برزیل صورت گرفت. من خودم از برزیل علیه دولت این کشور کمپین‌سازی کردم. دختری ۱۰ ساله به مدت ۴ سال مورد تجاوز عمویش قرار گرفته و باردار شده بود و دولت اجازه سقط جنین را به او نمی‌داد. در نهایت پس از اعتراضات عمده محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، دختر به سقط جنین امن دسترسی پیدا کرد. تقویت گروه‌های بین‌المللی در ماه می سال ۲۰۲۱، منجر به شکل‌گیری شبکه‌ای فمینیستی از کنشگران ۱۵ کشور آمریکای لاتین شد. شبکه‌های که افراد جویای سقط جنین را حمایت و همراهی می‌کند.

• مداخله فیزیکی خلاقانه: البته تمامی رویدادها در فضای مجازی رخ نمی‌داد. موج سبز به مداخلات و کنشگری‌های حضوری و عینی ادامه داد. در روز ۲۸ می سال ۲۰۲۰، در سالگرد ۱۵ سالگی کارزار ملی سقط خودخواسته قانونی، امن و رایگان، خیابان‌های بوینس‌آیرس تماماً به رنگ سبز درآمد. اگرچه امکان حضور جمعی در فضاهای عمومی وجود نداشت، اما کنشگران سرتاسر شهر را با پوسترها و نشانه‌های سبز پوشاندند و خواستار قانونی کردن سقط جنین خودخواسته شدند. موج سبز هم‌چنین کنش‌هایی سازماندهی کرد که همه از داخل خانه بتوانند در آنها مشارکت کنند. برای مثال آویزان کردن قوری و قابلمه از پنجره‌ها، نصب بنر و پرچم و … . در ماه نوامبر سال ۲۰۲۰، در روزهای پایانی قرنطینه ۲۳۴ روزه آرژانتین، مردم با رعایت پروتکل‌ها سوار بر خودرو، موتور و دوچرخه به خیابان‌ها آمدند و خواستار تصویب لایحه سقط جنین شدند. در طی دوران قرنطینه، موج سبز توانست مباحث مربوط به سقط جنین خودخواسته را در صدر دستور کار سیاسی و اجتماعی نگه دارد و به کنگره فشار بیاورد تا از دسترسی‌پذیری سقط جنین امن برای تمامی زنان باردار اطمینان حاصل کند. از زمان تصویب لایحه، جنبش به فعالیت خود ادامه داده است تا این قانون را به حقیقت زندگی تمامی زنان آرژانتینی بدل کند. در روز ۲۸ می سال ۲۰۲۱، دولت پروتکلی صدصفحه‌ای از جزئیات و ابعاد اجرای قانون سقط جنین خودخواسته منتشر کرد. تصویب قانون سقط خودخواسته در آرژانتین نشان می‌دهد که چگونه مقاومت، تداوم و سازگارسازی استراتژی جنبش‌های فمینیستی می‌تواند برای ما الهام‌بخش باشد تا تلاش کنیم برای رسیدن به روزی که «یک نفر هم کمتر نه»، به واقعیت تبدیل شود.

نویسنده: جسیکا کاروالو موریس

منبع: Open Democracy

پانوشت‌ها:

[۱] Marea Verde (Green Tide)

[2] Georgina Mansilla

[3] La Poderosa

[4] Ruth Zurbriggen

[5] La Revuelta

[6] Carolina Comaleras

[7] Campaña Nacional por el Derecho al Aborto Legal, Seguro y Gratuito

[8] Ni Una Menos

[9] Luci Cavallero

[10] Cecilia Palmeiro

[11] Mauricio Macri

[12] Alberto Fernández