فلج ارب؛ هزینه سنگین ترویج زایمان طبیعی برای نوزادان

زاگاه- افزایش آمار یک نوع فلج حرکتی خاص در بازوان نوزادان، موضوع پویشی در خبرگزاری فارس بود که از اواخر ماه مرداد کار خود را شروع کرد. اعضای این کمپین ماجرای زایمان خودشان را تعریف و روایت کرده بودند که اصرار پزشکشان به زایمان طبیعی منجر به یک اختلال به نام فلج ارب در نوزادانشان شده است. فلج ارب به اختلالی در شبکه عصبی بازوی نوزاد می‌گویند که هنگام تولد به وجود می‌آید و او را از بازو فلج می‌کند.

بعد از آن این خبرگزاری با یک فیزیوتراپ هم گفت و گویی داشت که مهم‌ترین اظهار نظر او این بود: « تقریباً از وقتی که وزارت بهداشت از انجام سزارین‌ها جلوگیری و طی دستورالعملی تاکید کرد اولویت با زایمان طبیعی است تعداد این فلج بالاتر رفته. هرچه پزشک آمار زایمان‌های طبیعی‌اش بالاتر باشد، امتیاز بیشتری به او می‌دهند. حتی بیمارستان‌هایی که آمار زایمان‌های طبیعی‌شان بالا باشد، بودجه بیشتری از طرف دولت به آنها تعلق می‌گیرد.»

حالا دیروز رئیس انجمن متخصصان زنان و زایمان کشور گفت که این ماجرا اگرچه تحت تاثیر زایمان طبیعی و افزایش آن بوده اما همه دلایل این اتفاق ربطی به نوع زایمان ندارد. دکتر سودابه کاظمی تایید کرد که سال ۱۳۹۷ زایمان سزارین برای افرادی که زایمان اولشان بود ممنوع شد اما افراد با پرداخت هزینه بیشتر مسیر سزارین را پیدا کردند. همچنین این موضوع به گفته او پدیده مهاجرت مادران را هم رقم زد. آن مدت اگرچه میزان سزارین کاهش یافت اما دوباره به همین خاطر از زایمان طبیعی پیشی گرفت.

در این سال‌ها قرار بوده که وزارت بهداشت دستورالعمل جدیدی بنویسد اما موضوع تا امروز مسکوت ماند. به گفته او «سیاست ترویج زایمان طبیعی نه‌تنها منجر به ایجاد تمایل و اشتیاق در مادران برای زایمان طبیعی و کاهش سزارین نشده،‌ بلکه اساساً باعث ایجاد بارداری هراسی در مادران شده است. خانم‌ها پیش ما می‌آیند و می‌گویند: اگر قول می‌دهید ما را سزارین می‌کنید، برای بارداری اقدام می‌کنیم!» حالا در نهایت این پزشک زنان چه نظری درباره تاثیر گذار بودن زایمان طبیعی بر فلج ارب دارد؟ ادامه این اظهارات او را بخوانید:

وقتی در جریان زایمان، شانه‌های نوزاد به سختی از کانال زایمان بیرون بیاید، ممکن است شبکه عصبی دست آسیب برسد و فلج ارب ایجاد شود. البته درصد بسیار زیادی از نوزادان مبتلا به فلج ارب بعد از چندین ماه بهبود کامل پیدا می‌کنند اما در درصد خیلی کمی هم ممکن است این عارضه، ماندگار شود.

ممکن است مجموعه فاکتورهای خطری وجود داشته باشد که درواقع هشداردهنده این باشد که ممکن است این حاملگی با سختی زایمان مواجه شود. مثلاً مادر، سابقه زایمان با فلج ارب داشته باشد یا اینکه مادر، چاق یا مبتلا به دیابت باشد. یا اینکه وزن جنین، بالا باشد و تطابق سر و لگن وجود نداشته باشد.

یعنی سر جنین بزرگ باشد و احتمال داده شود نتواند به‌راحتی از کانال زایمان عبور کند. همه اینها یک جور هشداردهنده است که ممکن است زایمان سختی در انتظار این مادر باشد. با این حال، نکته‌ای که در تمام کتب مرجع رشته زنان به آن تأکید شده، این است که فلج ارب، نه قابل پیش‌بینی است و نه قابل پیشگیری اما قابل مدیریت است.

بله، طبق مستندات موجود بعد از اجرای این دستورالعمل ترویج زایمان طبیعی، میزان موارد سخت‌زایی شانه، واقعاً بالا رفته و همکاران فیزیوتراپ هم به این موضوع اذعان دارند. اما اینجا یک موضوع بسیار مهم وجود دارد و آن، مسئله همکاری مادر با تیم زایمان در روند زایمان طبیعی است. این یک واقعیت است که مادری که می‌خواهد زایمان طبیعی داشته باشد، اگر پذیرا باشد و همکاری کند، زایمان خوبی خواهد داشت.

نارضایتی و عدم همکاری مادر،‌ روی کیفیت زایمانش تأثیر منفی خواهد گذاشت. حتماً می‌دانید که بعد از دستورالعمل ترویج زایمان طبیعی، در بسیاری از مراکز درمانی چیزی به نام سزارین به درخواست مادر عملاً تعریف نشده و به عبارتی ممنوع است. بنابراین آن دسته از مادرانی که می‌خواستند سزارین شوند،‌ به نوعی تحت این اجبار قرار می‌گیرند که باید زایمان طبیعی داشته باشند.

به محض اینکه مادری حین زایمان مشکل پیدا کند، انگشت اتهام به سمت متخصص زنان گرفته می‌شود. همان‌طور که الان هم در شکایت‌ها بیشترین تقصیر به گردن این افراد انداخته می‌شود و مادر می‌گوید این عارضه برای فرزند من ایجاد شد چون متخصص زنان من را نبرد برای سزارین. یعنی ازآنجاکه زایمان طبیعی برای مردم جامعه در اولویت نیست، خواست آنها نیست، هر وقت کوچک‌ترین مشکلی در جریان زایمان پیش بیاید، اولین اتفاق این است که در محاکم ما متخصص زنان را محکوم می‌کنند که تو چرا این مادر را نبردی برای سزارین؟

اگر متخصص زنان با مجموع شرایط مادر و جنین (دیابت مادر، بالا بودن وزن جنین،‌ عدم تطابق سر و لگن و…) تشخیص بدهد این مادر آمادگی زایمان طبیعی ندارد، طبق دستورالعمل‌های موجود، نمی‌تواند همان اول او را برای سزارین ببرد! طبق دستورالعمل ترویج زایمان طبیعی، حتی با وجود این هشدارها هم نمی‌توان از اول برای سزارین مادر اقدام کرد و این موارد ذیل تقسیم‌بندی سزارین‌های غیرضروری قرار می‌گیرد. واقعیت این است که آن قدرت اختیار از متخصص زنان گرفته شده است و او نمی‌تواند در این شرایط طبق تشخیص خودش عمل کند.

دستورالعمل ترویج زایمان طبیعی هم درواقع برای ساماندهی این وضعیت و کاهش آمار سزارین صادر شد اما خب متاسفانه تأثیر عکس داشت. الان آن کسی که واقعاً می‌تواند زایمان طبیعی داشته باشد، تحت تأثیر جوی که ایجاد شده و از زایمان طبیعی هراس پیدا کرده، می‌رود سزارین می‌شود. و در مقابل،‌ آن کسی که واقعاً لازم است سزارین شود، این امکان برایش فراهم نیست و مجبور است به ریسک زایمان طبیعی تن بدهد.

نویسنده: نگین باقری

منبع: روزنامه هفت صبح