گلجمین نجفی به دلیل پسردار نشدن به قتل رسید
گشت بارداری در بیمارستان‌ها!
۲۸ تیر ۱۴۰۱
حلقه‌های امن دوستانه نجات‌بخشند
۰۲ مرداد ۱۴۰۱
زاگاه- به گزارش سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، گلجمین نجفی که مادر سه فرزند دختر بود، به بهانه پسردار نشدن توسط همسرش به قتل رسیده است. او همواره به همین دلیل مورد تحقیر و آزار بوده که در نتیجه مجبور به ترک منزل همسر و رفتن به خانه پدرش می‌شود. همسر گلجمین به منزل پدر زن رجوع و وی را به منزل بازمی‌گرداند و همان روز با ضربه توسط یک جسم سنگین او را به قتل می‌رساند. گفته می‌شود مرد با صحنه‌سازی جسد همسرش را به جاده‌ای خلوت برده و با اتومبیل از روی جمجه‌اش رد شده است و متعاقبا مدعی شده که در حین حرکت درب اتومبیل باز شده و گلجمین به پایین پرت شده و سرش زیر لاستیک عقب اتومبیل وانت نیسان مانده است. لازم به ذکر است که این مرد به نام علی آقارضایی توسط نیروهای پلیس بازداشت شده است.
چندی پیش نیز زنی ۳۰ ساله در لاهور توسط همسر، برادر همسر و مادر همسرش مورد شکنجه قرار گرفت و با طناب خفه شد. او پس از ۴ سال ازدواج دو دوختر بدنیا آورده بود که یکی از آنها تنها ۴ ماه سن داشت. او مدتی طولانی بود که توسط همسر و خانواده همسرش برای پسر زاییدن تحت فشار و آزار و اذیت قرار داشت. این موارد تنها مربوط به یک سال اخیرند و حاکی از آن که زنان هم‌چنان در بسیاری از نقاط برای پسر بدنیا آوردن تحت فشار قرار دارند و «دخترزایی» می‌تواند عواقبی جدی برای آنها به دنبال داشته باشد.
«مادر شوهرم بهم گفته اگر پسر نیاری برای پسرم زن می‌گیرم»
برخی زنان تحت فشار، به بارداری‌ها و زایمان‌های متعدد تن می‌دهند تا بالاخره فرزند پسر به دنیا بیاورند. کافی است جست‌وجویی سرسری در نی‌نی‌سایت داشته باشیم: «من باردارم و شوهرم پسر می‌خواد، چی کار کنم پسر شه؟ می‌ترسم اگر دختر بشه زیاد بهش اهمیت نده.»، «بچه‌ها با شوهری که مدام ازم بچه پسر می‌خواد چکار کنم؟ دو تا دختر دارم آخه مشکل دارم سختمه که دوباره حامله بشم.»، «تا حالا خییییلی خییییلی کم دیدم کسی بگه دختر می‌خوام. شوهرم گفته اگه بچه‌ام پسر نشه همه فامیل مسخرم می‌کنن.»، « ۹۹ درصد دعواهای من و همسرم سر دختر زاییدنمه.»، «مادر شوهرم بهم گفته اگر پسر نیاری برای پسرم زن می‌گیرم. تو رو خدا بگید چی کار کنم؟»، «اوایل عروسی شوهرم می‌گفت اگر دختر آوردی برو خونه بابات. خواست خدا انقدر باردار نشدم و سختی کشیدیم که الان هنوز جنسیتش معلوم نیست. یه دختر دارم شاه نداره براش می‌خونه و دلش ضعف میره واسه دختر.»، «مادر شوهرم می‌گه باید پسر بیاری، خیلی تحت فشار هستم، دارم کلافه می‌شم، اگه بچه‌ام پسر نشه تمام عقده‌هاشو سر من خالی می‌کنه.» و … . این تنها تعدادی از کامنت‌ها و تقلاهای زنان در نی‌نی‌سایت برای دریافت کمک و راهنمایی در جهت پسردار شدن است. صفحه‌ها و صفحه‌ها همدلی، به اشتراک گذشتن تجربه‌های مشترک و هم‍چنین توصیه‌هایی چون رژیم‌های غذایی «پسرزایی»، آی‌وی‌اف، شستن واژن و … . یک ماما در گفت‌وگو با زاگاه می‌گوید مواجهه با زنانی که از سوی همسر و خانواده همسر تحت فشارند و برای دریافت رژیم‌های غذایی و دیگر توصیه‌های اصطلاحا «پسرزایی» مراجعه می‌کنند امری رایج است. او می‌گوید موارد زیادی داشته که افراد برای پسرزایی مراجعه کرده و خواستهاند فرزندشان حتما پسر باشد. این مساله به خصوص در مورد زنانی که پیش‌تر فرزند دختر داشته‌اند بیشتر اتفاق می‌افتد و آنها تحت فشار شدیدی از طرف همسر و خانواده همسر قرار می گیرند.
نسبت جنسی جمعیت در ایران
نسبت جنسی جمعیت در ایران حدود ۱۰۳ است؛ به این معنی که به ازای تولد هر ۱۰۰ دختر، ۱۰۳ پسر متولد می‌شود و به طور میانگین نسبت جنسی ۱۰۳ اعلام شده است. در بعضی استان‌ها این نسبت متفاوت است و افزایش غیرطبیعی در نسبت جنسی دیده می‌شود بویژه در استان‌های آذربایجان شرقی، اردبیل، کرمانشاه و لرستان. اگرچه نام ایران میان کشورهایی که نسبت جنسیتی جمعیت در آنها نامتوازن شده، قرار ندارد اما این به آن معنا نیست که ارجیحت پسرآوری و فشارهای اجتماعی حول آن برچیده شده است. برای برخی زنان، «پسرزایی» هم‌چنان مسئله مرگ و زندگی است.
به گفته سیمین کاظمی، پزشک و جامعه‌شناس در نشست انجمن جامعه‌شناسی «ترجیح دادن پسر، کاهش سایز خانواده ایده‌آل و گسترش سریع تکنولوژی تعیین جنسیت عواملی هستند که باعث می‌شوند نسبت جنسیتی به هم بخورد و تعداد پسر به دختر بیشتر شود. عامل اول در مورد خانواده‌هایی اتفاق می‌افتد که به لحاظ مسائل فرهنگی پسران را ارزشمند‌تر از دختران می‌دانند که درگذشته به خاطر دلایل اقتصادی، سیاسی، عهده‌دار بودن پسر برای تداوم نسل و … بوده است. اگرچه ترجیح جنسیتی مذکر و ارزشمندی پسر نسبت به دختر در گذشته مبنای اقتصادی داشته اما اکنون یک مبنای فرهنگی است.»
در کشورهای مختلف، عوامل اجتماعی و فرهنگی مختلفی به عنوان تعیین‌کننده‌های عدم تعادل نسبت جنسی تولد شناسایی شده‌اند. در هند عوامل مذهبی و فرهنگی و نظام کاستی، در ویتنام وضعیت اقتصادی-اجتماعی که در کنار تمایل به فرزند کمتر، امکان دسترسی به تعیین ترکیب جنسی فرزندان را فراهم می‌کند از عوامل تسهیل‌کننده افزایش نسبت جنسی تولد بوده‌اند، در حالیکه در چین طبقات مرفه و تحصیلکرده نسبت جنسی تولد کمتری نسبت به دیگران داشته‌اند.[۱]
55 درصد گرایش به فرزند پسر و ۱۵.۵ درصد گرایش به جنس مونث
کاظمی با ارجاع به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه ادامه می‌دهد: «مطالعات دراین‌باره در ایران بسیار محدودند؛ یکی مطالعه دکتر شیخ در دانشگاه الزهرا است. این مطالعات در سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد که ۱۱.۰۱ درصد زنان پس از تعیین جنسیت، تصمیم به سقط جنین گرفتند و معمولا زنان پس از بارداری دوم به دنبال سقط جنین هستند. در تحقیق دیگری که در مرکز تحقیقات ابن‌سینا انجام شده، نشان داده شده که ترجیح جنسی والدین مبتنی بر اهمیت نقش پسر یا دختر از دیدگاه جامعه به سمت جنس مذکر است، به‌طوری که ۵۵ درصد به داشتن فرزند پسر و ۱۵.۵ درصد به جنس مونث گرایش داشته‌اند و ۲۸ درصد هم هیچ گرایشی نداشتند.»
کاظمی به مطالعه دو پژوهشگر دیگر در آذربایجان شرقی هم ارجاع می‌دهد: «در این مطالعه، در پـاره‌ای از مـوارد، اهمیـت جنسـیت کـودک و نگرانی از بابت جنسیت فرزند برای زوج به‌حدی بود کـه حاضـر بـه تداوم بارداری بدون مشاوره جنسـی نبودنـد. ایـن نگرانـی در مـوارد مضمون تک‌فرزندی با جنسیت دلخواه یا در موارد تمایل بـه جورشدن جنسی کودکان با فرزند دوم تشدید مـی‌شد. مشـارکت‌کننده شماره ١٢ چنین می‌گوید: من یه بچه بیشتر نمی‌خوام، دوست دارم بچه‌ام پسر باشه، آخه تو جامعـه ما دختر، ضعیف و بدبخته. دوست دارم با مشاوره تغذیه برا جنسـیتش برنامه‌ریزی کنم، چون شنیدم که خیلی‌ها از این روش استفاده می‌کـنن، جنسیتش خیلی برا من مهمه.» به گفته این جامعه‌شناس در پژوهش نگار قبادی، پژوهشگر هم در مناطق روستایی ایران نشان داده شده که «والدینی که فرزند نخست‌شان دختر است، به‌طور متوسط تعداد بچه‌های بیشتری خواهند داشت. به دنبال فرزند دختر، حاملگی بعدی با سرعت بیشتری صورت می‌گیرد و در میان همه ترکیب‌های جنسی زنان دارای دو دختر با احتمال بیشتری به فرزندآوری ادامه می‌دهند.»[۲]
پسرآوری؛ ابزاری برای بهبود وضعیت و جایگاه زن
طبق یافته‌های پژوهشی که در یکی از روستاهای شمال ویتنام صورت گرفته، تمامی خانواده‌هایی که ۴ فرزند یا بیشتر داشتند فرزندان آنها دختر بودند و در فقر بسر می‌بردند. این خانواده ها عموما توان پرداخت هزینه آموزش فرزندان خود را نداشتند. تمامی خانواده‌های این روستا به فرزندآوری ادامه می‌دادند تا بالاخره پسردار شوند. فرزند پسر در این روستا، موجب ارج زن و توانمند شدن او بوده است. در برخی جوامع آسیایی، سقط جنین بر مبنای جنسیت برای زنانی که برای پسرآوری تحت فشارند، ابزاری است برای کسب مشروعیت و رسمیت‌یابی و ارتقاء جایگاه خود، و هم‍چنین ممانعت از فرزندآوری‌های پی‌درپی.[۳]
سیمین کاظمی در مقاله‌ای با عنوان «روند تغییر نسبت جنسی تولد و حذف دختران: زمینه‌ها و عوامل» به داده‌های آماری سازمان ثبت احوال کشور رجوع و با استفاده از روش اسنادی و مرور مطالعات، زمینه‌ها و عوامل مؤثر بر تغییر نسبت جنسی تولد را بررسی کرده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش نسبت جنسی تولد در ایران فعلاً در محدوده طبیعی است اما دست‌کم در چهار استان از محدوده طبیعی خارج شده و افزایش یافته که به معنای افزایش تعداد پسران نسبت به دختران است. به گفته کاظمی در ایران ترجیح مذکر به عنوان یک خصلت فرهنگی ماندگار، برخی والدین را به سمت پسرخواهی و حذف دختران سوق می‌دهد. او به مطالعات پیشین رجوع کرده و می‌گوید در سه مطالعه که مشخصاً به موضوع ترجیح جنسی پرداخته شده بود، مشارکت‌کنندگان همگی جنس مذکر را ترجیح داده بودند و هم‍چنین در سه مطالعه هم پسرخواهی و ترجیح مذکر به رفتار باروری زنان شکل داده است. از طرفی دیگر یافته‌های فرعی مطالعاتی که در مراکز درمان ناباروری در ایران انجام می‌شود نشان‌دهنده ترجیح جنسی پسران بر دختران است و بخش اعظم مراجعان این مراکز و متقاضیان باروری به روش IVF و IUI زوجهایی هستند که مشکل ناباروری ندارند و تنها برای انتخاب جنس جنین به دلایل غیرپزشکی مراجعه کرده‌اند.
محققان نسبت به عدم توازن جنسیتی جمعیت هشدار داده‌اند
نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده نشان می‌دهد در ۱۰ سال آینده، نسبت جنسیتی جمعیت در دنیا افزایش جدی خواهد یافت چراکه شیوه‌های انتخاب جنسیت در کشورهایی که ترجیح فرهنگی برای فرزند پسر دارند، روندی را ایجاد می‌کند که می‌تواند انسجام اجتماعی را در دراز مدت تضعیف کند.[۴] نتایج این تحقیق می‌گوید که کمبود پیش‌بینی شده در تعداد دختران متولد‌شده منجر به شمار بالای مردان جوان در حدود یک سوم جمعیت جهان طی ده‌ههای آینده می‌شود که می‌تواند افزایش رفتارهای ضد اجتماعی و خشونت‌آمیز را در پی داشته باشد.
این محققان می‌گویند سقط جنین‌ها به دلیل انتخاب جنسیت در ۴۰ سال گذشته در کشورهای جنوب شرقی اروپا و جنوب و شرق آسیا در حال افزایش بوده است اما هنوز آثار جمعیت شناختی نامشخصی دارد. آنها علاوه‌بر اقدامات نظارتی و جمع‌آوری داده در کشورهایی که در آنها ترجیح جنسیتی پسر وجود دارد، توصیه می‌کنند که مهمترین اقدامی که در سطح کلان می‌تواند صورت بگیرد سرمایه‌گذاری در راستای برابری جنسیتی و مقابله با هنجارها و سوگیری‌های جنسیتی از طریق آموزش عمومی، اصلاح قوانین تبعیض‌آمیز و … است.[۵]
منابع:
[1] http://www.jpaiassoc.ir/article_246115_811e94d74091c65576acdc2ca303fc67.pdf
[2] https://shahrvand-newspaper.ir/Modules/News/PrintVer.aspx?News_Id=48089&V_News_Id=&Src=Main
[3] https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1016/S0968-8080%2802%2900033-2
[4] https://per.euronews.com/2021/08/04/study-shows-girls-will-be-born-by-about-5-million-less-than-boys-in-next-ten-years
[5] https://gh.bmj.com/content/bmjgh/6/8/e005516.full.pdf
