عذرخواهی دولت شیلی از زنی که تحت عقیم‌سازی اجباری قرار گرفته بود
تابوی قاعدگی
۰۷ خرداد ۱۴۰۱
منع سقط جنین، سلامت روان را خدشه‌دار می‌کند
۱۷ خرداد ۱۴۰۱
زاگاه- دولت شیلی از زنی که در سال ۲۰۰۲ تحت عقیم‌سازی اجباری قرار گرفته عذرخواهی کرد. گابریل بوریک، رئیس‌جمهور شیلی سه روز پیش روبروی دوربین و در پخش زنده عذرخواهی خود را علنا اعلام کرد. این زن که فرانسیسکا نام دارد در سن ۲۰ سالگی زمانی که فرزند اول خود را باردار بود، اچ‌ای‌وی مثبت تشخیص داده شد. موقعی که تحت بیهوشی برای زایمان سزارین قرار داشت، پزشکان بیمارستان دولتی او را عقیم کردند چرا که معتقد بودند بی‌مسئولیتی است که این زن مبتلا به ایدز فرزند دیگری به دنیا بیاورد. فرانسیسکا به هوش که آمد پرستار به او خبر داد که بدون کسب رضایت، عقیم شده است.
بوریک گفت: «صحبت خود را با عذرخواهی از فرانسیسکا آغاز می‌کنم. به خاطر نقض شدید حقوق او و فقدان دستیابی به عدالت. به خاطر تمام این سال‌هایی که منتظر چنین روزی ماند. چند نفر دیگر مانند فرانسیسکا وجود دارند و ما بی‌خبریم؟ دولت مسئول این موارد است. به شما تعهد می‌دهم تمام تلاشمان را خواهیم کرد که دیگر هرگز چنین اتفاقی رخ ندهد و اگر پیشتر چنین جنایاتی رخ داده به طور موثر پیگیری کنیم و پاسخگو باشیم.»
دادخواهی سازمان‌های مدافع عدالت باروری
در سال ۲۰۲۰، برنامه مشترک سازمان ملل در زمینه ایدز اعلام کرد ۷۷ هزار فرد مبتلا به ایدز در شیلی زندگی می‌کنند. طبق اظهارات این سازمان، زنان اچ‌آی‌وی مثبت در حین جراحی‌ها و اقدامات مربوط به سلامت باروری با خشونت بیشتری مواجهند. نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی نیز این وضعیت را برای زنان تشدید می‌کند. فرانسیسکا در منطقه‌ای فرودست در یک روستا زندگی می‌کرد و هیچ‌وقت به آموزش جنسی و آموزش باروری دسترسی نداشت. او هیچ اطلاعی در زمینه ریسک‌ها و فوائد عقیم‌سازی نداشت در حالیکه طبق قانون، برای جراحی عقیم‌سازی الزام حقوقی کسب رضایت مکتوب و آگاهانه لحاظ شده بود.
فرانسیسکا در سال ۲۰۰۷ از پزشکی که عقیمش کرده بود شکایت کرد. پزشک ادعا کرده بود که از فرانسیسکا رضایت کلامی کسب کرده است. یک سال بعد دادگاه اعلام کرد که جرمی صورت نگرفته است و شکایت مردود شد. دو سال بعد این پرونده توسط دو سازمان فعال در حوزه حقوق باروری (مرکز حقوق باروری و Vivo Positivo) که فرانسیسکا را نمایندگی می‌کردند به کمیسیون بین‌المللی آمریکایی حقوق بشر برده شد. البته پرونده فرانسیسکا همراه با دو زن دیگر که برای عقیم‌سازی توسط پزشکان تحت فشار قرار گرفته بودند به کمیسیون ارجاع شد. در روز سوم آگوست ۲۰۲۱، دولت شیلی مسئولیت خود را پذیرفت، توافقنامه‌‌ای را امضا و در نهایت به طور عمومی از فرانسیسکا عذرخواهی کرد.
حقوق باروری در سال‌های اخیر در شیلی به مسئله‌ای عمومی تبدیل شده است. تا پیش از سال ۲۰۱۷، سقط خودخواسته جنین مطلقا در این کشور ممنوع بود. حتی در مواردی که برای زن باردار خطر مرگ وجود داشت. امروز اما سقط جنین در مواردی چون بارداری حاصل از تجاوز، تهدید جانی و جسمانی برای زن و نقص جنین مجاز است. دولت جدید شیلی به ریاست گابریل بوریک متعهد شده که حقوق باروری و حقوق جنسی را در شیلی تقویت کند. شیلی اخیرا تدوین پیش‌نویس جدید قانون اساسی را به پایان رسانده که احتمال دارد جایگزین قانون مصوب سال ۱۹۸۰ شود. این پیش‌نویس بر خودمختاری جسمانی افراد و حق آموزش جنسی عمومی تاکید دارد و مسیر دسترسی به حق سقط جنین خودخواسته را هموار می‌کند.
«عقیم‌سازی اجباری زنان مبتلا به اچ‌آی‌وی، نقض بنیادین حقوق بشر است»
طبق توافقنامه، دولت موظف به پرداخت غرامت به فرانسیسکا شده و همچنین باید برای او و فرزندش تسهیلات مسکن و خدمات درمانی فراهم کند. دولت شیلی همچنین متعهد شده که در زمینه حقوق باروری و بیماری اچ‌آی‌وی اقدامات آگاهی‌بخش صورت دهد. فرانسیسکا می‌گوید: «من عذرخواهی را دریافت کردم اما باید تصریح کنم تنها زنی نبودم که تحت عقیم‌سازی اجباری قرار گرفته است. اما خوشحالم که پرونده من موجب به چالش کشیدن کلیشه‌های پیرامون افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی و همینطور بهبود خدمات درمانی برای زنان دیگر شده است.»
وینی بیانییما، دبیر برنامه مشترک سازمان ملل در زمینه ایدز اعلام کرده که این توافقنامه پیروزی بزرگی برای تمامی زنانی است که در سرتاسر دنیا دهه‌هاست برای عدالت باروری مبارزه می‌کنند. او تاکید می‌کند که عقیم‌سازی اجباری زنان مبتلا به اچ‌آی‌وی، نقض بنیادین حقوق بشر است. زنان مبتلا به اچ‌آی‌وی با کلیشه‌ها و تعصب‌ورزی‌هایی مواجهند که دسترسی آنها را به سلامت و حقوق باروری و خدمات درمانی مخدوش می‌کند. دنیلا یکی دیگر از زنان شیلیایی که پرونده‌اش به کمیسیون بین‌المللی آمریکایی حقوق بشر رفته می‌گوید: «پس از زایمان در بیمارستان شدیدا برای عقیم‌سازی تحت فشار قرار گرفتم. به من می‌گفتند حتی با بغل کردن و بوسیدن ممکن است فرزندم به اچ‌آی‌وی مبتلا شود. آن روزها به معنای واقعی طعم تبعیض را چشیدم.»
فرانسیسکا در متنی که توسط یکی از مدیران مرکز حقوق باروری قرائت شد می‌گوید: «دوست داشتم خود جلوی دوربین بایستم و سخن بگویم. با صدا، چهره و بدن خودم. بدنی که سال‌ها برای دادخواهی مبارزه کرده است. اما افشای هویتم، تمامی درها را به روی من خواهد بست. افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی دائما در معرض برخوردهای تبعیض‌آمیز و غیرموجه قرار دارند. گویی ما عامدانه و آگاهانه مبتلا شده‌ایم. اگرچه من دوست دارم امیدوارم باشم که اوضاع رو به بهبودی است. بالاخره عدالت اجرا شد.»
